Ga je voor het applaus of voor de aandacht? Wie in het openbaar discussie gaat heeft de keuze uit twee strategieën. De verleidelijke eerste is “om te gaan voor de enkels”, om de opponent te tackelen op de zwakste onderdelen van diens betoog. Wat is makkelijker dan beginnen met de overduidelijke misvattingen en de opvallende hiaten in het verhaal van de ander. Een tweede strategie is om aan te sluiten bij het sterkste punt van de tegenstander. Niet zo voor de hand liggend misschien, maar mogelijk wel effectiever.
Cognitief wetenschapper en filosoof Daniel Dennet schrijft en spreekt erover, zoals gisteren op het Bristol Festival of Ideas. Zijn nieuwe boek Intuition Pumps gaat over denkgereedschappen. Onder de kop Respect your Opponent citeert hij “de regels” van Anatol Rapoport, befaamd wetenschapper op het gebied van speltheorie en prisoner’s dilemma. Rapoport adviseert om kritisch commentaar op te bouwen in 4 stappen. Zijn uitgangspunt is dat aandacht voor je argument zinvoller is dan applaus voor je spitsvondigheid.
Rapoport’s regels:
- Herformuleer de stelling van je opponent zo duidelijk, levendig en eerlijk, dat de ander je spontaan bedankt voor de goede samenvatting.
- Som op op welke punten je het met elkaar eens bent, juist de verrassende
- Benoem wat je eruit hebt gekregen aan nieuwe inzichten
- Formuleer dan pas je punt van kritiek of weerlegging
Het effect is grotere ontvankelijkheid voor je argumenten bij je opponent en de toehoorders. Ze ervaren hoe je respectvol met ze omgaat en een afgewogen oordeel weet te geven, in plaats van scoringsdrang en applaushonger. Het vergroot niet alleen je populariteit, maar ook je invloed.
Lees ook het artikel over Dennet in The Guardian.