Als ik ergens niet uit kom, ga ik er een poosje over fietsen. Niet erover nadenken, nee erover fietsen. Dat is de beste manier om mijn onbewuste oplossingsvermogen aan te spreken. Na een kilometer of wat lekker mezelf inspannen en om me heen kijken is het meestal “plop”. Dan komt zomaar het antwoord binnen, zonder dat ik besefte dat ik nog bezig was met de vraag.

Zo wist ik niet wat ik aan moest met dit artikel over “drama op de werkvloer”. De auteur doelt op het niét rationele, het niét productieve en het onlogische gedrag van medewerkers. De tijd die opgaat aan weerstand, ego, roddelen, klagen en lanterfanten, kortom: het “gedoe en gezeik”, dat iedere manager zal herkennen en verafschuwen. Onderzocht, uitgerekend en opgeteld gaat het om maar liefst 2,5 uur per dag per medewerker. Daar valt dus veel winst te boeken. Het artikel geeft tips.

Mijn eerste reactie was herkenning en prikkeling: natuurlijk, een gapend menselijk efficiëncylek, het gat in de markt van managementcoaches en -trainers. Reken eens uit wat een geld daar wegsijpelt en wat een resultaatverbetering schuil gaat achter beter leiderschap. Ik begon al haast aan een fris spreadsheet.

Mijn tweede reactie was een gevoel van onbehagen dat ik niet precies kon plaatsen. Dus ging ik er een stukje over fietsen en nu ben ik er wel uit.

De kern van mijn ongemak bij dit stuk is de ontkenning van de werkelijkheid-die-mens-heet. Alsof onze collega’s en medewerkers bij aankomst op hun werkplek opeens alles wat ze mens maakt, het rationele én het irrationele, de mooie én de lastige dingen, kunnen scheiden. Om vervolgens louter productief gedrag te gaan vertonen. Als efficiënte productiemiddelen in een systeem dat streeft naar steeds grotere perfectie. Opeens dacht ik aan Frederick Taylor en zijn theorie van de wetenschappelijke bedrijfsvoering; van standaardisatie, rationalisering en het afdwingen van arbeidsdiscipline. De industrialisering moest nog beginnen, toen Taylor geboren werd in 1856. Inmiddels is de man meer dan een eeuw dood.

De wereld is veranderd. Ons mensbeeld en onze manier van organiseren evenzo. Wat niet anders is dan toen is ons mens-zijn. Wie denkt dat hij bij de ander het niet rationele, het onlogische, het schurende en het gevoelige kan uitschakelen – in het belang van meer productie – die ontkent die ander als mens. Leiderschap begin met het erkennen van verschillen, van emotie, van drijfveren, van verwachtingen. Het is allemaal energie. Leiden is niet die energie elimineren, maar er richting aan bieden.